Ludwig Wittgenstein w Tarnowie

6 listopada 2019 roku przy placu Kazimierza Wielkiego w Tarnowie odsłonięto tablicę umieszczoną tam na pamiątkę księgarni Zygmunta Jelenia, w której Ludwig Wittgenstein, w sierpniu 1914 roku, kupił książkę Lwa Tołstoja pt.: “Ewangelia w skrócie”.

Bertrand Russell, słynny filozof, logik i matematyk uważał, że poznanie Wittgensteina było jedną z najbardziej ekscytujących przygód intelektualnych jego życia. Za całego serca podziwiał jego niezwykle wnikliwą myśl. Po śmierci Wittgensteina Russell wspominał zdarzenie, które miało związek z przełomem jego życiu: “Do roku 1914 zajmował się prawie wyłącznie logiką. W czasie, a może tuż przed pierwszą wojną, zmienił swoje spojrzenie i stał się mniej lub bardziej mistykiem, co można zobaczyć tutaj i tam w Tractatusie. Był dogmatycznie antychrześcijański, ale pod tym względem całkowicie się zmienił. Jedyne, co mi o tym powiedział, to fakt, że w wiosce w Galicji w czasie wojny znalazł księgarnię zawierającą tylko jedną książkę, była to książka Lwa Tołstoja na temat Ewangelii. Kupił tę książkę i, według niego, wpłynęła na niego głęboko.”

Ludwig Josef Johann Wittgenstein (ur. 26 kwietnia 1889 w Wiedniu, zm. 29 kwietnia 1951 w Cambridge) – filozof zajmujący się przede wszystkim językiem i logiką, poruszał także kwestie kluczowe dla filozofii umysłu i matematyki. Jego wczesne prace uczyniły z niego „ojca chrzestnego” neopozytywizmu, późniejsze natomiast stanowiły kluczowy wkład w badaniach nad pragmatyką.

Przebywając w Tarnowie (ówczesny zabór austriacki), zdobył tam w małej księgarni egzemplarz komentarza Ewangelii Lwa Tołstoja w języku niemieckim– lektura ta stała się na krótko inspiracją dla okresu mistycznego w jego filozofii, jak też ma wpływ na wyważony stosunek filozofa do religii jako takiej. Książkę Tołstoja Krótkie wyjaśnienie Ewangelii zaczął czytać 1 września 1914 i już po kilku dniach lektury odkrył, że książka ta ma dla niego szczególne znaczenie, że wpadła mu w ręce nieprzypadkowo. Opracowanie Tołstoja stało się dla niego prawdziwym objawieniem i swoistym talizmanem, który zawsze nosił przy sobie, tak iż inni żołnierze zaczęli go z czasem nazywać: „ten z Ewangelią”. Wiadomo, że prawdy o życiu i świecie Wittgenstein szukał raczej w książkach pisarzy aniżeli filozofów, m.in. u L. Tołstoja, F. Dostojewskiego, R. Tagore i innych. [źródło: Wikipedia]