Kościół Panny Marii “na burku”

Stojący na lewym brzegu rzeczki Wątok u zbiegu ulic Panny Marii i Narutowicza drewniany kościółek Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej jest jedną z najstarszych świątyń Tarnowa. Powstał on ponoć już w połowie XIV wieku jako parafialny dla mieszkańców zamku na Górze św. Marcina. Twierdzono też dawniej, że zbudowany został w 1458 roku “przez sześciu wieśniaków z Przedmieścia Większego”. Jednak z zapisu jaki w połowie XIX wieku ks. Michał Król, proboszcz kościoła katedralnego kazał umieścić na jego belce tęczowej wynika, że poświęcili go “Izydor od Św. Praksedy i Mikołaj od Św. Anastazji, Świętego Kościoła Kardynałowie, Roku Pańskiego 1462”. Jeśli zapis ten odpowiada historycznej prawdzie, to kościółek powstał przed marcem 1440 roku. Wtedy to właśnie obaj ci wysocy dostojnicy kościelni zatrzymali się w Tarnowie w drodze z Rzymu do Kijowa.

Pierwotnie kościółek Panny Marii na Burku posiadał tylko zamknięte trójbocznie prezbiterium, nieco szerszą od niego nawę i niewielką zakrystię. Ale gdy około 1620 roku został zniszczony przez pożar lub wylew Wątoku ówczesny prepozyt tarnowskiej kolegiaty ks. Andrzej Tarło polecił go odbudować i nieco powiększyć, a jego wnętrze ozdobić polichromiami ściennymi. On też ufundował nowy chór muzyczny, na parapecie którego wymalowano zachowane do dziś herby papieża Grzegorza XV, biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego, Tarłów, Ostrogskich i Zamojskich. Podczas kolejnego remontu, przeprowadzonego w 1853 roku za sprawą ks. Michała Króla kościółek został odsunięty od Wątoku, a na jego dachu wystawiono wieżyczkę na sygnaturkę. A w 1910 roku przystawiono doń od strony zachodniej, zwieńczoną izbicą o “barokowym” hełmie istniejącą do dziś wieżę.

Kościółek na Burku jest obiektem w całości drewnianym o zrębowej konstrukcji oszalowanych ścian, nakrytym wysokim dachem o gotyckiej jeszcze więźbie storczykowej, jednej kalenicy i gontowym poszyciu. Jego nakryte płaskimi stropami wnętrze zdobią resztki siedemnastowiecznej polichromii, oraz wspomniane herby. Z dawniejszego wyposażenia zachował się w nim tylko rokokowy ołtarz główny z drugiej połowy XVIII wieku, w którym znajduje się gotycko-renesansowy obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, przemalowany częściowo w okresie baroku, a nadto rokokowa ambona i takiż prospekt organowy.