Inne ciekawe budowle

Dawne „górne” koszary wojskowe

W Tarnowie mieściły się dwie jednostki wojskowe zlokalizowane przy ul. Mościckiego (zwane „dolnymi koszarami”) oraz przy ul. Mickiewicza – tzw. „Górne Koszary”. Przy ul. Mościckiego w latach 1947-1993 stacjonował 14 Kołobrzeski Pułk Zmechanizowany natomiast w „Górnych” wojsko stacjonowało dłużej.

W obecnym gmachu głównym Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie pierwotnie, od 1833 r., znajdował się cesarsko-królewski szpital wojskowy, później zamieniono go w koszary w których stacjonowały dwie kompanie 57. pułku piechoty c.k. armii austro-węgierskiej. Po odzyskaniu niepodległości 57. pp został przekształcony w 16. Pułk Piechoty Ziemi Tarnowskiej. W maju 1927 r. podczas pobytu w Tarnowie Prezydent Polski Ignacy Mościcki przekazał sztandar 16. pp. Z okazji wizyty głowy państwa dokonano generalnego remontu gmachu w tym podnosząc o jedną kondygnację. Z tego okresu pochodzi również klasycystyczna fasada.

Podczas II wojny światowej Niemcy zlokalizowali tutaj szpital wojskowy a w latach 1947-1991 stacjonował na tym terenie 14. Kołobrzeski Pułk Zmechanizowany.

W 1998 roku teren otrzymuje Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie, która powstała jako pierwsza w kraju uczelnia zawodowa nowego typu, kształcąca na poziomie licencjackim i inżynierskim. Oprócz gmachu głównego na terenie kampusu znajdują się nowe budynki: biblioteki (oddanie do użytku w 2001 r.), Centrum Nowoczesnych Technologii – Instytut Politechniczny (2006 r.) oraz nowoczesny oddany do użytku w 2013 r. budynek Instytutu Ochrony Zdrowia.

 

Dawny gmach „Sokoła” – tarnowski teatr

W 1883 r. powstało w Tarnowie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, druga, po lwowskiej, tego rodzaju organizacja w Galicji. „Sokół” – prekursor Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej jako główny cel obrał nie tylko krzewienie kultury fizycznej, ale również propagowanie wartości patriotycznych co było istotne zważywszy na okres zaborów. Od początku swojego istnienia organizacja dążyła do pozyskania własnego budynku. Od 1892 r. kiedy to Rada Miejska przekazała parcelę budowlaną Towarzystwu, trwała budowa gmachu, która zakończyła się w roku 1895. Architektami budowli byli m.in. Szczęsny Zaręba oraz Janusz Rypuszyński. Fundusze na budowę pochodziły zarówno ze składek członkowskich jak i darowizn i kredytów . Budynek nie tylko służył jako sala ćwiczeń gimnastycznych ale także odbywały się wykłady, zebrania, okolicznościowe uroczystości (np. w 1908 r. uroczystym “Wieczorkiem ku czci Juliusza Słowackiego” otwarto Miejską Bibliotekę Literacko-Naukową im. J. Słowackiego a w 1930 r. wystąpiła Ada Sari). W 1896 roku w sali „Sokoła” odbyła się “prawdziwa” czyli lumierowska projekcja filmowa a od 1903 roku rozpoczęto wystawiać spektakle teatralne.

Podczas I wojny światowej w budynku mieściły się koszary wojskowe, kuchnia polowa, a nawet cerkiew. W latach międzywojennych budynek przebudowano i do rozpoczęcia II wojny światowej służył Towarzystwu.

Po wojnie, w 1945 roku, budynek przekazano teatrowi, który swoją siedzibę ma do dnia dzisiejszego. Nowoczesne wnętrza i elewację zawdzięcza gruntownej modernizacji w latach 2009-2011.

 

Pierwszy Klasztor Bernardynów

Kościół Świętej Rodziny

Kościółek św. Marcina w Zawadzie

Kościół Panny Marii “Na Burku”

Pałac Ślubów

Dworzec kolejowy

Liceum Ogólnokształcące nr I im. Kazimierza Brodzińskiego

Ulica Krótka

 

Budynek Bractwa Strzeleckiego w Tarnowie

Chlubne tradycje wywodzącego się jeszcze z czasów średniowiecza Bractwa Kurkowego w Tarnowie kontynuowało, powołane do życia w 1845 roku na podstawie dekretu Gubernium Galicyjskiego, Towarzystwo Strzeleckie. Prawdziwy powód wznowienia działalności Bractwa Kurkowego – przygotowanie cywilów do ewentualnej walki zbrojnej o niepodległość Polski – ukryto pod lakonicznym zapisem statutu o „przyzwoitej i w karby porządku ujętej rozrywce strzelania do tarczy”.

Dzięki przychylności władz Tarnowa, w tym osobiście ówczesnego burmistrza Józefa Pędrackiego, w 1866 roku miasto podarowało Towarzystwu 14 morgów (około 8 hektarów) gruntu na terenach dawnego folwarku miejskiego Podwale – Dyksonówka. W tym samym roku oddany został do użytku budynek strzelnicy, którego neogotycka bryła przetrwała do dziś. Autorem projektu mógł być Franciszek Lanci, lub naśladowca jego stylu. Tynkowana fasada budynku zwieńczona jest krenelażem. Smukłe wieżyczki dzielą elewację, przydając budowli monumentalny charakter. Wielka sala, która zajmuje niemalże połowę budynku, służyła zarówno jako wewnętrzna strzelnica, jak i sala balowa. Na wschodniej elewacji znajduje się tablica poświęcona Józefowi Pędrackiemu, wmurowana w 1888 roku staraniem członków Towarzystwa Strzeleckiego.

Tutaj, w nocy 30 października 1918 roku, skoszarowanych zostało ok. 200 młodych ludzi z harcerskiego Pogotowia Narodowego i POW, którzy rankiem następnego dnia przeprowadzali akcję rozbrojenia Austriaków i przejęcia władzy cywilnej w mieście.

Po II wojnie światowej budynek był pierwszą siedzibą późniejszego Pałacu Młodzieży oraz tarnowskiego hufca ZHP. Obecnie mieści się tu siedziba Biura Wystaw Artystycznych Galerii Miejskiej w Tarnowie.