Przystanki na trasie:
Tarnów – kościół drewniany z XV w.
Kościół drewniany p.w. Najświętszej Marii Panny wzniesiony ok. 1440 r. w stylu tzw. gotyckiej architektury drewnianej jest jednym z najstarszych zabytków drewnianych w południowej Polsce.
Tarnów – kościół drewniany p.w. Świętej Trójcy
Zbudowany w 1597 r., jest to obiekt w całości drewniany, wzniesiony w gotyckiej jeszcze tradycji drewnianego budownictwa sakralnego.
Na belce tęczy zachował się napis łaciński, który w przekładzie na jęz. polski brzmi: Na chwałę Bożą wzniósł sam Godzinka. W ołtarzu głównym znajduje się piękny obraz (ok. 1600 r.) , zwany w ikonografii Tronem Łaski. Bóg Ojciec, mający u lewej ręki 6 palców, tyle ile dni stworzenia świata trzyma na kolanach Chrystusa, nad Nimi unosi się Duch Święty w postaci gołębicy.
Skrzyszów – Kościół p.w. Św. Stanisława Biskupa
Zbudowany w 1517 r. z fundacji Jana Amora Tarnowskiego przez cieślę Jan z Czchowa. (Zachowała się jego sygnatura na portalu). Warto zwrócić uwagę na portale późnogotyckie w “typie długoszowskim”, polichromię secesyjną z 1907 r. (mal. Jan Bukowski) oraz zachowane pozostałości dawnych polichromii: deski o dekoracji patronowej. W wyposażeniu kościół przechował dzieła sztuki od XV wieku: rzeźby, obrazy, rzemiosło artystyczne. Jeden z najpiękniejszych kościółków drewnianych na Ziemi Tarnowskiej.
Gromnik – Kościół p.w. Św. Marcina Biskupa
Zbudowany na przełomie XV i XVI w., barokowy z fragmentami późnogotyckimi. Drewniany, konstrukcji zrębowej, szalowany, z wieżą konstrukcji słupowej, jednonawowy, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Gruntownie przekształcony w pierwszej poł. XVIII w., z tego okresu pochodzi obecna wieża.
Kościół w Tymowej z 1765 r. z pięknymi sobotami
Kościół w Lipnicy Murowanej
zbudowany ok. 1502 r. z otwartymi sobotami /podcienia drewniane otaczające kościół/. Jeden z najpiękniejszych w Małopolsce.
Zawada – Kościół p.w. Św. Marcina
Obecny kościół św. Marcina, gotycki, drewniany, konstrukcji zrębowej, z wieżą konstrukcji słupowej, zbudowany w XV w., kilkakrotnie był przekształcany w okresie późnogotyckim: wieżę dobudowano w 1 poł. XVII w. zaś soboty w XVIII lub XIX. Na uwagę zasługują ostrołukowe portale gotyckie, resztki okuć kowalskich, ozdobnych, gotyckich. W wystroju wnętrza m.in. późnogotyckie płaskorzeźby, rzeźby barokowe.
Zalipie
Jedyna “malowana wieś” w Polsce, w powiecie dąbrowskim. Obecnie w Zalipiu istnieje ok. 30 zagród, w których znajdują się budynki mieszkalne lub gospodarcze ze ścianami pomalowanymi w charakterystyczne ornamenty kwiatowe.
Tradycja malowania chat narodziła się pod koniec XIX w., wtedy na terenie doliny Dunajca zaczęto wznosić, zamiast tzw. kurnych chat, domy mieszkalne z piecami wyposażonymi w kominy.
W chatach pozbawionych kominów, gdzie dym z pieca unosił się przez otwór w powale, istniały ciągle zakopcone, ciemne ściany, które próbowano rozjaśnić malując wapnem jasne plamy. Wprowadzenie kominów umożliwiło rozbudowę dekoracji, w miejsce jasnych malowanych wapnem plam pojawiły się proste motywy kwiatowe, które z czasem stawały się coraz barwniejsze, a zdobienia przenosiły się także na wyposażenie domów /piece, skrzynie/. Będąc w Zalipiu należy odwiedzić Dom Malarek, gdzie można oglądać wystawę poświęconą tradycji malowania chat oraz zakupić różnego rodzaju pamiątki – wyroby artystów ludowych z charakterystycznymi dla Zalipia malunkami bukietów kwiatowych. Stałym miejscem zatrzymywania się wycieczek jest zagroda Felicji Curyłowej /obecnie oddział Muzeum Okręgowego/, w której można podziwiać – obok malowanych ścian domu i zabudowań gospodarczych – przepięknie dekorowane wnętrze chaty.
Dołęga
Dwór w Dołędze (obecnie muzeum) został wzniesiony ok. 1845 r. Jest to obiekt o charakterze klasycystycznym. Drewniany, o zrębowej konstrukcji oszalowanych ścian, parterowy, na planie w kształcie litery C (część frontowa i dwa skrzydła), z gankiem o dwóch murowanych filarach. Okna dworu są ujęte w wycinane ozdobne drewniane nakładki. We wnętrzach zachowało się kilka ozdobnych pieców kaflowych z XIX w., parkiety, a także dawne wyposażenie, składające się na ekspozycję wnętrz muzealnych. Od 1981 roku dwór jest obiektem muzealnym i prezentuje typową siedzibę średniozamożnych ziemian w XIX w. W ekspozycji znajdują się też pamiątki z czasów powstania styczniowego i okresu Młodej Polski.
Dwór otoczony jest urokliwym parkiem, kilkanaście lat temu zaczęto tworzyć w oparciu o dwór skansen budownictwa, lecz niestety prac tych nie ukończono, można zobaczyć tylko drewniany spichlerz z XVIII w. i XIX-wieczną chałupę.
Ciężkowice, rynek miasta
Największą atrakcją tego miasteczka jest zachowany średniowieczny układ rynku i przyległych ulic oraz zabytkowa zabudowa rynku z charakterystycznymi drewniano-murowanymi domami z podcieniami na ozdobnych słupach od frontu.
Warto odwiedzić Muzeum Przyrodnicze im. Krystyny i Włodzimierza Tomków. Znajduje się tutaj kolekcja rzadkich ptaków i innych zwierząt z podkarpackich lasów, entomologia, ornitologia, trofea łowieckie.
Lipnica Murowana
– Drewniany kościół p.w. św. Leonarda /stoi przy cmentarzu/ z początku XVI w., należy do najpiękniejszych gotyckich kościołów drewnianych w naszym regionie.
– Coroczny, najsłynniejszy w Polsce, konkurs Palm Wielkanocnych.
fot.: Krzysztof Gzyl