Smarżowa (Rodzinna wieś Jakuba Szeli)

W tejże miejscowości urodził się w 1787 r. przywódca chłopskiej rebelii w 1846 r. – Jakub Szela. Był wiejskim kołodziejem posiadającym niewielkie gospodarstwo rolne. Autorytet w wiosce zdobył swą nieugiętą postawą w czasie sporu z Boguszami (był plenipotentem, czyli reprezentantem wsi). W 1832 r. w sprawach procesowych powędrował do Lwowa, za co przesiedział 7 tygodni w dworskim areszcie. Spotkały go także inne szykany ze strony dziedziców. Za doznane upokorzenia odpłacił im 20 lutego 1846 r. Uczestniczył wtedy w wymordowaniu Boguszów w Kamienicy Dolnej, Siedliskach (do dziś znajdują się groby ofiar rabacji) i Smarżowej. W ciągu kolejnych dni wyrósł na lokalnego przywódcę chłopów. Wśród panującego chaosu starał się wprowadzić pewien porządek i ugruntować swą władzę. Dróg dojazdowych do Smarżowej strzegły chłopskie warty. Szela posiadał własna kancelarię, w której wystawiał m.in. przepustki i glejty bezpieczeństwa. Do jego chaty przychodzili po radę chłopi z odległych okolic. Szela starał się w ten sposób stanąć na czele ruchu skierowanego przeciw pańszczyźnie. Petycję w sprawie jej zniesienia podpisaną przez przedstawicieli 50 wsi 1 kwietnia 1846 r. przesłał do lwowskiego gubernium. Wobec nieprzychylnej postawy władz stracił wiarę w powodzenie akcji. 20 kwietnia na wezwanie starosty dobrowolnie przybył do Tarnowa, gdzie go internowano. Został następnie przewieziony na Bukowinę. Od władz otrzymał tam kilkumorgowe gospodarstwo.

Postać Jakuba Szeli z biegiem lat obrosła legendą. Stanowiła motyw zainteresowań nie tylko dla historyków, ale także dla pisarzy i poetów przełomu XIX/XX wieku. Szela występował w Weselu Stanisława Wyspiańskiego. Stefan Żeromski poświęcił mu dramat pt. Turoń.

Na Cmentarzu Starym w Tarnowie znajduje się wspólna mogiła ofiar rabacji z 1846 r. Kryje prochy okrutnie przez chłopów zamordowanych właścicieli wsi, dzierżawców, urzędników dworskich, księży. Mogiła ta stała się miejsce spotkań patriotycznego Tarnowa. W pobliżu tej wstydliwej mogiły chowano zmarłych z ran powstańców styczniowych.

 

Więcej na: www.brzostek.pl

 

Położenie:

Województwo: Podkarpackie
Powiat: Dębicki
Gmina: Brzostek

szerokość geograficzna: N 49°91’82.93″
długość geograficzna: E 21°44’35.10″

Odległość z Tarnowa: 40 km
Dojazd z Tarnowa: Tarnów – Pilzno (DK 4/73, kierunek Rzeszów) – Kamienica Dolna (DK 73, kierunek Jasło) – Gorzejowa – Smarżowa

  • Szerokość geograficzna : 49.918293
  • Długość geograficzna : 21.44351