Dworek Podmiejski – Muzeum Etnograficzne

Początki dworu przy ul. Krakowskiej 10 w Tarnowie są nieznane. Dwór wraz z przyległym doń spichlerzem figuruje na mapie Franza von Grottgera już w roku 1796. Jego powstanie można więc datować na koniec XVIII wieku, zaś spichlerz jest prawdopodobnie znacznie starszy. Dwór i spichlerz wykazują cechy prowincjonalnej architektury barokowej. Niegdyś poza granicami miasta, dziś w samym jego centrum, stanowią malowniczy element wśród ekletycznej zabudowy ulicy Krakowskiej.
Pierwotnie dwór był podmiejskim zajazdem lub dworem mieszkalnym otoczonym folwarkiem.

Jeszcze do niedawna był nazywany przez starszych mieszkańców Tarnowa “Onitschówką”. Nazwa pochodzi od nazwiska właścicieli Onitsch. Dwór zakupiony został ok. połowy XIX wieku przez Wincentego Onitscha lub, co jest bardziej prawdopodobne, przez jego syna Władysława Onitscha w drugiej połowie XIX wieku.

W pierwszych latach dwudziestego stulecia Waleria Onitschowa i córki sprzedają miastu całą realność z zastrzeżeniem przeznaczenia parceli na Teatr Miejski a “(…) rada miejska na posiedzeniu 10 października tegoż roku [1907] uchwaliła lokalizację teatru na gruncie realności nabytej od p. Onytschowej i sp. przy ul. Krakowskiej (…)”. Projektantem gmachu teatru był wybitny architekt Jan Zawiejski.

Plany budowy teatru z powodu braku pieniędzy szybko upadły a dalsze dzieje Onitschówki znane są tylko skrótowo. Aniela Piszowa w monografii „600 lecie Tarnowa” pisze, że „w roku 1874 założyła w realności parterowej Onytschów przy ulicy Krakowskiej Zofia Słowikówna pierwszą szkółkę systemu Froebla dla dzieci (…). Dopiero w listopadzie 1909 zorganizowała absolwentka państwowego kursu froeblowskiego Janina Gryglaszewska w tych samych ubikacjach „Onytschówki” ogródek froeblowski”. Froeblówka działała w „Onitschówce” do połowy lat 20. XX wieku. Były również plany przekształcenia dworku w Muzeum Miejskie, co nawet zaznaczono na planie miasta z roku 1927. Plany te zrealizowano dopiero po blisko pół wieku, a „Onitschówka” przez wiele lat służyła jako czynszowy dom mieszkalny.

Zupełnie zrujnowany budynek wyremontowany został w latach 80. XX wieku. Obecnie mieści się tam Muzeum Etnograficzne, Oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie w którym znajduje się jedyna stała ekspozycja dotycząca historii i kultury Romów oraz organizowane są niezwykle ciekawe czasowe ekspozycje etnograficzne.