Obchody 80. rocznicy Pierwszego Transportu do KL Auschwitz

Podczas najbliższego weekendu obchodzić będziemy w Tarnowie 80. rocznicę pierwszego transportu polskich więźniów politycznych z Tarnowa do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz.

W sobotę 13 czerwca uruchomiona zostanie strona www.pierwszytransport.tarnow.pl. Będzie ona poświęcona nie tylko więźniom pierwszego transportu (przemarsz ulicami Tarnowa na rampę kolejową, przejazd pociągiem osobowym do Oświęcimia, przyjęcie w KL Auschwitz, biogramy, struktura zawodowa i wiekowa oraz dalsze losy). Znaleźć będzie można na niej również informacje dotyczące tła historycznego, czyli wybuchu bomby zegarowej na tarnowskim dworcu kolejowym, Tarnowa w dniu 1 września 1939 roku, zajęcia Tarnowa przez wojska niemieckie 7 września 1939 roku, tarnowskiej siedziby Gestapo czy tarnowskiego więzienia będącego miejscem zgrupowania polskich więźniów politycznych przeznaczonych do wywozu do KL Auschwitz.

Tego samego dnia w Galerii Biura Wystaw Artystycznych na dworcu PKP otwarta zostanie wystawa „Przeciw wojnie. 80. rocznica pierwszego transportu do KL Auschwitz”. Jest to wystawa dzieł sztuki współczesnej z kolekcji Małopolskiej Fundacji Muzeum Sztuki Współczesnej uzupełniona o specjalnie wypożyczone prace oraz archiwalia. Zobaczyć można będzie na niej m.in. prace: więźnia z pierwszego transportu, Mariana Kołodzieja, Huberta Czerepoka, Zbigniewa Libery, Krzysztofa Piętki, Wilhelma Sasnala, Grzegorza Sztwiertni oraz Józefa Szajny. Tytuł wystawy nawiązuje do Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki „Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi”, która odbyła się w 1955 roku w Warszawie i była przełomowym wydarzeniem dla polskiej sztuki po drugiej wojnie światowej. W sobotę wystawę zwiedzać będzie można w godz. 11-18, w pozostałe dni – od wtorku do piątku i w niedziele – od godz. 9 do 16. Wystawa czynna będzie do 15 listopada. Wstęp wolny.

O godz. 17 zainaugurowane uroczystości przy Pomniku I Transportu do KL Auschwitz, godzinę później rozpocznie się uroczysta msza św. w bazylice katedralnej.

Niedzielna część uroczystości rozpocznie się o godz. 9 przemarszem ulicami Tarnowa. Jego uczestnicy przejdą spod Pomnika I Transportu, ulicami Wałową i Krakowską na dworzec kolejowy, gdzie złożą Światła Pamięci pod znajdującym się tam obeliskiem z nazwiskami wszystkich więźniów z pierwszego transportu.

W samo południe, w Amfiteatrze Letnim przy ul. Kopernika rozpocznie się natomiast wydarzenie pod nazwą „Tarnów 14 czerwca 1940-2020”. Będzie ono okazją do spotkania z rodzinami więźniów pierwszego transportu, wysłuchania prelekcji tarnowskich historyków oraz zobaczenia filmów związanych z pierwszym transportem oraz z obozem KL Auschwitz.

Przez oba dni na placu Sobieskiego oglądać będzie można wystawę planszową poświęconą pamięci więźniów pierwszego transportu. Zaprezentowane zostaną na niej fotografie z dnia wymarszu oraz zdjęcia więźniów związanych z Tarnowem i regionem. W Tarnowskim Centrum Informacji dostępna jest już specjalna okolicznościowa pieczątka, dotycząca rocznicy pierwszego transportu. Na Poczcie Polskiej przy ul. Mickiewicza uzyskać można natomiast okolicznościowy stempel.

***

Czternastego czerwca 1940 roku do Auschwitz przyjechał, liczący 728 Polaków, transport z więzienia w Tarnowie. Byli wśród nich żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci, a także niewielka grupa tarnowskich Żydów. W obozie otrzymali oni numery od 31 do 758 (pierwsze numery otrzymali przywiezieni wcześniej do Auschwitz niemieccy więźniowie kryminalni z obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, którzy objęli stanowiska funkcyjnych), a na okres kwarantanny umieszczono ich w budynkach dawnego Polskiego Monopolu Tytoniowego, nieopodal terenu dzisiejszego Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Wojnę przeżyło 298 więźniów z pierwszego transportu, zginęło 272, w przypadku 158 los jest nieznany.

W 2006 roku Sejm RP ustanowił dzień 14 czerwca Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych. W przyjętej wówczas uchwale, posłowie złożyli też hołd wszystkim ofiarom zbrodni nazistowskich.