Pomiędzy miejscowościami Stępina i Cieszyna znajduje się niezwykła fortyfikacja wybudowana przez hitlerowców w latach 1940 – 1941. Jest to największy zespół schronów kolejowych i zarazem jeden z dwu zachowanych w Polsce. Zajmuje obszar 0,5 km2 i składa się z 7 obiektów o konstrukcji żelbetowej otoczone były drutem kolczastym:
- nadziemny schron kolejowy, tunelowy – unikatowy w skali europejskiej zabytek architektury obronnej
(długość: ok. 480m; szerokość: 8,3m; wysokość: 12m, grubość ścian: 2m, ostrołukowa konstrukcja, brama wjazdowa składająca się z dwuskrzydłowych wrót otwieranych elektrycznie, nad tunelem rozłożona była siatka, na której posadzono drzewa w celu maskującym; w środku w specjalnym wgłębieniu biegł tor otoczony peronami a pod nimi kilka różnej wielkości pomieszczeń, znajdujących się poniżej do których było zejście) - nadziemny schron – maszynownia niegdyś z urządzeniami energetycznymi i filtracyjnymi
(połączony z schronem kolejowym trzema podziemnymi przejściami) - 5 schronów bojowych – 2 wartownie
(jedna z nich wtórnie przekształcona w schron strzelnicowy) i 3 ze stanowiskami karabinów maszynowych.
W schronie w dniach 27-28 sierpnia 1941 r. miało miejsce spotkanie Adolfa Hitlera z Benito Mussolinim w związku z agresją na ZSRR. W schronie zmieścił się specjalny pociąg führera “Amerika”. Prawdopodobnie Hitler gościł tutaj jeszcze w październiku tego samego roku. Bywali tutaj również: Himmler, Keitel i Rommel, a także generałowie i marszałkowie Wermachtu.
Po wojnie był tutaj skład sprzętu wojskowego, potem mieściła się Centrala Rybna, a po niej Spółdzielnia Kółek Rolniczych. Teraz własność gminy Frysztak, objęta Krajowym Programem Ochrony Zabytków Architektury Obronnej. Wszystkie obiekty przetrwały do dzisiaj w dobrym stanie i nadają się do zwiedzania.
Fotografie: Marcin Pałach, TCI
Więcej na: www.frysztak.pl
Położenie:
Województwo: Podkarpackie
Powiat: Strzyżowski
Gmina: Frysztak
Odległość z Tarnowa: 53 km
Dojazd z Tarnowa: Tarnów – Pilzno (DK 4/73, kierunek Rzeszów) – Brzostek (DK 73) – Klecie (DK 73) – Januszkowice – Gogołów – Stępina
- Szerokość geograficzna : 49.87384
- Długość geograficzna : 21.580067